Wytłumianie pomieszczeń do nagrań w domu

Nagrywając w domu często musimy się nagimnastykować, aby zniwelować niepotrzebne odbicia dźwięku od gołych ścian.

Jeżeli mamy w swoim mieszkaniu oddzielne pomieszczenie do nagrywania, to nie ma problemu, możemy przygotować sobie pokój, oklejając ściany gąbką.

W większości jednak mało kto ma tyle szczęścia, a oklejenie ścian mogłoby wywołać konflikty z innymi domownikami i trzeba ratować się mało profesjonalnymi metodami na czas nagrania.

Najważniejszym obszarem do zabezpieczenia jest przestrzeń pomiędzy mikrofonem a źródłem dźwięku (instrument, głośnik wzmacniacza, nasze usta), zarówno po bokach i od góry oraz za mikrofonem. W ten sposób zatrzymujemy najsilniejsze strumienie dźwięku przed dalszymi odbiciami. Możemy w tym celu wykorzystywać koce, pościele jako wytłumiacze i statywy, krzesła, meble do budowania konstrukcji, podtrzymujących.

Wszystko zależy od tego, co aktualnie mamy pod ręką oraz naszej wyobraźni.

Reampując kiedyś gitary w pokoju zawieszałem gruby koc na paczce, przygniatałem go head’em, a z drugiej strony za statywem z mikrofonem stawiałem krzesło i cała powierzchnia od głośnika zboku nad i za mikrofonem była przykryta kocem.

Szczelność i wielkość naszych konstrukcji zależy od tego na ile sterylnej ścieżki potrzebujemy. Jeżeli nagrywamy wokal lub instrument akustyczny mikrofonem pojemnościowym dobrze jest pozostawić pewne nieszczelności, aby dźwięk rozprzestrzeniał się trochę po pomieszczeniu, co doda mu nieco głębi i naturalności.

Pamiętajmy oczywiście o dokładnym przesłuchiwaniu nagranych ścieżek pod kątem zanieczyszczenia ich odbiciami i przeszkadzającym rezonansami, aby na bieżąco dokonywać poprawek w konstrukcji, ustawieniach mikrofonu i nagraniach, by wszystko brzmiało jak należy.

Wiem, że metody tu opisane nie brzmią zbyt profesjonalnie, a nawet są śmieszne, ale nie można odmówić im skuteczności. Sposoby te po kilku próbach, dobrze wykonane działają i uzyskane w ten sposób nagrania mogą absolutnie nie odbiegać od tych nagranych w studiu.

Jaki interfejs do domowego studia

W zasadzie powinienem poruszyć ten temat wcześnie, ale zależało mi w wyposażenie was w bardziej elementarną wiedzę na temat procesów produkcji muzyki.

Na początku musimy wiedzieć czego dokładnie chcemy. Czy potrzebujemy karty jedynie do odsłuchu na monitorach, czy też do nagrywania. Czy wystarczy nam jeden kanał czy jednak karta wielośladowa (do nagrywania kilku ścieżek jednocześnie). Czy będziemy reampować ścieżki, czy jest to nam zbędna funkcja. Ile i jakich wejść: instrumentalnych (hi-z), mikrofonowych (XLR), MIDI (jeśli używamy starszego modelu kontrolera MIDI) i wyjść do monitorów, ewentualnych efektów będziemy potrzebować, itd.

Kiedy już wiemy czego szukamy to powinniśmy zwrócić uwagę zwłaszcza na parametr przetwarzania A/D (analogowo-cyfrowy), wyrażany w dB. Odpowiada on za jakość przetwarzania sygnału z analogowego na cyfrowy (dzięki czemu może on być zarejestrowany w programie komputerowym) oraz za  odstępstwo tego sygnału od szumu, czyli czystość i jakość brzmienia.

Drugi parametr D/A (cyfrowo-analogowe), który z kolei wyprowadza dźwięk z komputera do głośników lub słuchawek.

I tutaj w drogę wchodzi cena. Tańsze interfejsy z reguły mają około 100 dB A/D, nie wiem czy są niższe. Te, które mają sto kilkanaście i więcej potrafią kosztować sporo więcej.

Warto również poszukać informacji o jakości zintegrowanych w interfejsie preampach mikrofonowych, zasilaniu phantom dla wejść mikrofonowych (jeśli potrzebujemy go do zasilenia mikrofonu pojemnościowego lub DI box’a), funkcji daring monitor (służy do odsłuchu tego, co się aktualnie nagrywa) oraz ogólnej trwałości sprzętu.

Innym zagadnieniem jest latencja, czyli opóźnienie sygnału wprowadzanego do komputera, a następnie wyprowadzanego z niego. Każdy interfejs ma swoją latencję w zależności od modelu i ceny większą lub mniejszą. Jednak każdy interfejs muzyczny ma mniejszą latencję niż zintegrowana karta dźwiękowa.

Dość popularnymi wśród początkujących (głównie ze względu na cenę) są sprzęty marki Behringer. Istnieje wiele niepochlebnych opinii na temat produktów tej marki od słabej jakości układów elektrycznych, po opinie typu „sprzęt na trzy miesiące” i ogólnie słabe brzmienie.

Moim pierwszym interfejsem był właśnie Behringer BCA 2000. Sprzęt został kupiony za jedyne 300 zł, toteż nie można się spodziewać rewelacji. A/D = 100 dB więc rzeczywiście brzmienie dość matowe, pozbawione barwy, zanieczyszczone szumami (co nie znaczy, że nie da się z niego nic ukręcić), ale nie powiem, że nie było też pewnych plusów.

Oprócz ceny główną zaletą BCA 2000 jest posiadanie wyjścia „Control Room”, dzięki któremu możliwe jest reampowanie, wcześniej nagranego dźwięku bez dokupowania zewnętrznego reamp box’a. Kolejną zaletą jest, iż pomimo najczęstszych opinii sprzęt ten z powodzeniem działa do dzisiaj, a kupiony został w 2009 roku i wiele od tamtego czasu przeszedł.

Godnymi polecenia i w miarę budżetowymi markani różnych modeli interfejsów są Focusrite Scarlett, Alesis czy Steinberg. Sprzęty ich produkcji mają dobre opinie na temat brzmienia i solidności, a co najważniejsze nie wydasz wszystkich zaskórniaków. Można wyrwać całkiem przyzwoite sprzęty w przedziale 300-600 zł, a karty wielokanałowe za ok. 1500 zł.

Obecnie posiadam jednokanałowego Apogee One. Sprzęcik jest mały, kompaktowy, zmieści się w kieszeni, posiada wbudowany mikrofon pojemnościowy i to naprawdę dobrej, studyjnej jakości. Co najważniejsze sprzęty tej firmy charakteryzują się nieposiadaniem szumów własnych oraz wysokiej jakości preampy mikrofonowe, przez co rejestrują naprawdę dobrej jakości, czysty, żywy i barwny dźwięk.

Mixdown

Ostatnią rzeczą jaką musimy zrobić po osłuchiwaniu i poprawkach jest mixdown, czyli wyeksportowanie naszej muzyki z projektu do żywego pliku muzycznego.

Odbywa się to podobnie jak we wszystkich innych programach. Tradycyjnie klika się Plik=> Eksportuj (lub wszelakie inne formy tego zwrotu). Jednak dalej również powinniśmy wiedzieć kilka rzeczy. Pierwszą jest wybór formatu pliku. Uważam, że do dalszej obróbki, czyli masteringu najlepszy jest tradycyjny format wav.

Następnie powinniśmy ustalić częstotliwość próbkowania. Najczęściej jest to 44.100 KHz. Niektórzy wolą pracować na wyższych częstotliwościach (nawet 96 KHz), uważają, że więcej słyszą, choć nie jest to jednoznacznie udowodnione naukowo. Niektórzy realizatorzy wręcz twierdzą, iż lepsze słyszenie w wyższych częstotliwościach to placebo. Ogólnie rzecz biorąc człowiek najlepiej słyszy właśnie we wspomnianych 44.100 KHz i przeogromna ilość legendarnych miksów powstała na bazie tego próbkowania więc osobiście nie widzę sensu przekombinowania akurat w tym miejscu.

Kolejna rzecz to wybór rozdzielczości miksu. Oczywiście możemy jak za starych, analogowych czasów nagrywać, miksować i masterować w rozdzielczości 16 bit. Jednakże obecnie większość realizatorów woli pracować na 24 bitach i więcej. W tym miejscu, akurat jest wyraźna różnica (porównywalna z pixelami w obrazie), słyszymy trochę lepiej i mamy większą możliwość nie przesterowania dźwięku. Również w mixdownie, przygotowującym track do masteringu, wybieram rozdzielczość 24 bit.

Nie zaszkodzi również sprawdzić czy napewno eksportujemy plik w stereo oraz zobaczyć jakie jeszcze ustawienia do wyboru proponuje nam nasz DAW, np ustawienia jakości. Oczywiście wybierajmy najwyższą.

Korzystanie ze ścieżek referencyjnych

Wspominałem już o ścieżkach referencyjnych nie raz. Jednak ze względu na ich wagę w procesie tworzenia nagrań postanowiłem poświęcić im osobny post.

Ścieżki referencyjne są niczym innym jak gotowym, profesjonalnie wyprodukowanym utworem muzycznym, który wklejamy na osobną ścieżkę projektu, czy to podczas miksu, czy masteringu.

Może być to jeden utwór lub kilka. Chodzi o to, aby wybrać do tego celu gatunek muzyki, jak najbardziej zbliżony do naszego. Powinna być to muzyka, którą uwielbiamy słuchać, do jakiej brzmienia jak najbardziej chcielibyśmy się przybliżyć. Możemy także korzystać z takich kawałków, których brzmienia lub jego elementów chcemy uniknąć w swojej muzyce.

Korzystanie ze ścieżek referencyjnych jest bardzo proste. Należy osłuchiwać je równoległe naszymi nagraniami oraz dokonywać analizy porównawczej pod kątem czy brzmienia pojedynczych ścieżek, czy poziomów głośności w miksie, czy też brzmienia całościowo, głębi i poziomu RMS w masteringu.

Można ich także używać jako przerywnik w miksowaniu swojej muzyki, aby zresetować nasz słuch, który dość szybko się przyzwyczaja do danego brzmienia.

Ścieżki te są nieocenionym elementem pracy każdego realizatora dźwięku. Zwłaszcza na początku pomagają nauczyć się co i z czym się je, ale i później należy z nich korzystać, nawet kiedy myślimy, że już ogarniamy temat.

Z czasem można w początkowych etapach pracy zacząć z nich rezygnować, ale nigdy nie zaryzykowałbym robienia finalnego miksu lub mastera bez porównywania go ze ścieżkami referencyjnymi.

Metody odsłuchiwania miksu

Opisałem już jakimi sprzętami można zastąpić monitory studyjne. Teraz należałoby się skupić i wymienić kilka sposobów na odsłuchiwania.

Najwięcej roboty powinniśmy wykonywać słuchając na poziomie głośności zwyczajnej rozmowy. Po pierwsze niwelujemy w ten sposób ilość zbędnych odbić pomieszczenia oraz trzeszczeń sprzętu. Po drugie wolniej męczy się nasz słuch, który nie da się ukryć im bardziej zmęczony tym mniej słyszy.

Drugi sposób to odsłuchiwanie naszego miksu bardzo głośno. Nie powinniśmy słuchać zbyt długo ze względu na higienę słuchu, ale jest to konieczne dla zaobserwowania czy przy dużej głośności jakiś element bądź częstotliwość nie bije nas po uszach, czy też wierci nam w głowie.

Trzecim sposobem jest z kolei słuchanie bardzo cicho, dla sprawdzenia czy każdy element jest słyszalny po cichu. Na pierwszym planie w takich warunkach powinien wysuwać się wokal oraz werbel.

Kolejnym sposobem jest słuchanie w mono. Jeżeli w mono zachowany będzie odpowiedni balans i proporcje, to w stereo będzie jeszcze lepiej.

Dobrym pomysłem jest również rozkręcenie sprzętu całkiem mocno i wyjście do pomieszczenia obok. Przy takim przytłumionym dźwięku dobrze jest sprawdzić czy czegoś jest za dużo lub za mało.

Większość pracy powinniśmy wykonywać w wytłumionym pomieszczeniu, jednak nie zaszkodzi posłuchać naszej muzyki w niewytłumionym pokoju, ponieważ podczas odbić także można usłyszeć pewne niedoskonałości.

Przy każdej metodzie odsłuchu należy pamiętać, że nasz słuch bardzo szybko się przyzwyczaja do danego brzmienia (nawet do jego niedoskonałości), dlatego trzeba co pewien czas oczyszczać go ścieżkami referencyjnymi, o których będzie więcej w kolejnym wpisie.